Δεν αποτελεί μυστικό το γεγονός ότι καθώς αυξάνει η βιολογική ηλικία, ο κίνδυνος εμφάνισης προβλημάτων υγείας αυξάνει εξίσου. Πιθανόν να αισθάνεστε ότι το τελευταίο πράγμα που χρειάζεστε, είναι άλλος ένας οδηγός για το πως να παραμείνετε υγιείς. Τα θέματα υγείας εμφανίζονται σε τόσα πολλά περιοδικά, βιβλία, τηλεοπτικές εκπομπές… και είναι προφανές ότι η υγεία  αποτελεί μια από τις πλέον σημαντικές πλευρές της ζωής μας και της ποιότητας της. Το 92% των ατόμων που έλαβαν μέρος σε συνεντεύξεις, κατά την προετοιμασία της παρούσας δημοσίευσης,  απάντησαν ότι βλέπουν την υγεία μακράν ως την πιο σημαντική κατηγορία στην ζωή των ανθρώπων, όταν αυτοί οργανώνονται για την άφιξη της τρίτης ηλικίας. Παρόλα αυτά, μπορείτε να φανταστείτε ότι ετοιμάζει την εμφάνισή του ένα «αλλά»: Ιδού, ξανά, ο αδύναμος εαυτός μας.

Ποιοι είναι οι παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία μας;

Καθώς βλέπετε, καταρχήν, υφίσταται συγκεκριμένη σχέση με κάποιους άλλους τομείς. Έχουμε ήδη μιλήσει για τις οικονομικές πλευρές (και δυστυχώς αυτές επίσης παίζουν ορισμένο ρόλο εδώ), για την πνευματική και σωματική κατάσταση, για τις έκτακτες ανάγκες και για την στέγαση. Κατά δεύτερον, δεν μπορούν όλοι οι παράγοντες να τύχουν προγραμματισμού, καθώς, για παράδειγμα, τα γονίδια μας, απλά μας κληροδοτούνται.  

Ας επικεντρωθούμε λοιπόν σε κάποιες πλευρές, τις οποίες μπορούμε ρεαλιστικά να επηρεάσουμε:

Μερικές παραινέσεις που όσο και εάν επαναληφθούν δεν είναι αρκετό:

• Διατηρήστε τον εαυτό σας σε καλή σωματική κατάσταση
• Διατηρήστε το μυαλό σας όσο πιο δραστήριο γίνεται
• Απολαύστε την ζωή

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας δίνει 12 συμβουλές για το πως να είμαστε υγιείς:

Ας δούμε  επισταμένως κάποιες από αυτές μαζί, με μερικές πρακτικές προτάσεις!

1. Ας έχετε το νου σας στα επίπεδα άγχους σας:

Έως ενός ορισμένου σημείου, το άγχος είναι μέρος της ζωής. Όμως το να είστε αδιάκοπα υπό πίεση σας αρρωσταίνει, προκαλεί συνέπειες στην τωρινή και κατοπινή σας ζωή. Αυτό που βοηθάει να αντιμετωπίσει κανείς όλα αυτά που ενεργοποιούν το άγχος, είναι  να τα βάλει σε κάποιου είδους σειρά, έτσι ώστε το άγχος να μπορέσει να μειωθεί συστηματικά.

Επομένως, ξεκινήστε να αναγνωρίζετε τι σας αγχώνει, αναρωτηθείτε μήπως αναλαμβάνετε πάρα πολλά, μήπως μπορείτε να μοιράσετε κάποια από αυτά σε άλλους, μήπως μπορείτε να υιοθετήσετε πιο χαλαρούς ρυθμούς, και ξεκινήστε να θέτετε προτεραιότητες ώστε να μειώσετε την πίεση που νιώθετε προσπαθώντας να τα κάνετε όλα μονομιάς.

Το μοντέλο των τεσσάρων τεταρτημόριων της Μήτρας Ελέγχου του Eisenhower μας  βοηθάει να αποσαφηνίσουμε τι είναι όντως σημαντικό. Οργανώνει τις δραστηριότητες με γνώμονα το επείγον και την σπουδαιότητα: Επομένως, κάτι μπορεί να είναι σημαντικό ή όχι, κάτι επείγον ή όχι.    

• Τεταρτημόριο 1 –Το ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ ΕΠΙΚΕΝΤΡΩΣΗΣ: Έχουμε πράγματα που είναι επείγοντα και σημαντικά. Δυστυχώς, υπερβολικά πολλές δραστηριότητες ανήκουν σε αυτή την κατηγορία. Οφείλουμε να προσπαθήσουμε περισσότερο, ώστε να μειωθεί η ποσότητα των πραγμάτων που εμφανίζονται εδώ, ειδάλλως, αυτά αδιάκοπα θα μας πιέζουν και θα μας εξαντλούν.
• Τεταρτημόριο 2 –Το ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ ΧΡΟΝΟΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: Έχουμε πράγματα που δεν είναι επείγοντα, αλλά είναι σημαντικά. Αυτό είναι το «μαγικό» μας τεταρτημόριο. Σε αυτό είναι που συμβαίνει η πραγματική μας επίδραση,  εφόσον ο χρονικός προγραμματισμός των δραστηριοτήτων, σας βοηθάει στο να είστε προνοητικοί,  παρά απλώς να αντιδράτε στα πράγματα.
• Τεταρτημόριο 3 –Το ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ ΑΝΑΘΕΣΗΣ: Έχουμε επείγοντα αλλά όχι σημαντικά πράγματα. Αυτά, στην πραγματικότητα, αποτελούν απλά παρεμβολές, τις οποίες θέλουμε να αναγνωρίσουμε και να μειώσουμε ή να τις αναθέσουμε αλλού, αλλιώς θα καταναλώσουν το χρόνο μας, και θα αγχωθούμε επειδή δεν θα έχουμε αντιμετωπίσει τις εργασίες στα τεταρτημόρια 1 και 2.
• Τεταρτημόριο 4  –Το ΤΕΤΑΡΤΗΜΟΡΙΟ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ: Έχουμε μη επείγοντα και μη σημαντικά πράγματα. Αυτά είναι που αποτελούν καθαρή σπατάλη χρόνου: σερφάρισμα στο ίντερνετ, τσεκάρισμα του τηλεφώνου για ειδοποιήσεις κάθε 5 δευτερόλεπτα, κ.λπ. Αν ξοδεύετε αρκετό χρόνο σε αυτά σίγουρα θα αγχωθείτε.

Πως να δουλέψετε με την μήτρα:

α.  Αναγνωρίστε την περιοχή άγχους με την οποία θέλετε να δουλέψετε (έντονο εργασιακό φορτίο, μια διαφωνία με κάποιο μέλος της οικογένειάς σας ή φίλους, αλλαγές στην ζωή σας κ.λπ.). Πιθανόν να υπάρχουν φορές που ένας στρεσογόνος παράγοντας να συσσωρεύεται πάνω σε έναν άλλο. Κατά την εξέλιξη τέτοιων καταστάσεων, πιθανόν να αισθάνεστε ότι απειλείστε ή ταράζεστε,  και το σώμα σας να αρχίζει να αντιδρά.

β. Ταξινομήστε όλες τις εργασίες που έχετε να κάνετε σε εκείνη την περιοχή σύμφωνα με τον άξονα της μήτρας (επείγον – σημαντικό).

γ. Συζητήστε με έναν φίλο, κάποιον από την οικογένειά σας ή έναν συνάδελφο για το πως μπορείτε να εφαρμόσετε τις στρατηγικές που προτείνονται:

Επικέντρωση – Χρονοδιάγραμμα – Ανάθεση – Αποκλεισμός

• Εστιάστε στις εργασίες που είναι εξίσου επείγουσες και σημαντικές. Κάντε αυτές τις εργασίες πρώτες.
• Προγραμματίστε εργασίες που είναι σημαντικές αλλά όχι επείγουσες. Τοποθετήστε τες στο ημερολόγιο εργασιών σας
• Αναθέστε εργασίες που είναι επείγουσες, αλλά δεν σας βοηθούν να εκπληρώσετε τους στόχους σας
• Αποκλείστε εργασίες που δεν είναι επείγουσες ή σημαντικές. Αυτές δεν αξίζουν το χρόνο που θα τους διαθέτατε.

2. Φροντίστε την διατροφή σας:

Το να τρέφεται κανείς υγιεινά είναι σημαντικό για όλες τις φάσεις της ζωής, αλλά γίνεται πιο επιτακτικό καθώς φθάνει κανείς στη μέση ηλικία και έπειτα. Εξίσου σημαντικό είναι πως δεν χρειάζεται κανείς να κάνει αυστηρή διατροφή και να θυσιάζει την απόλαυση, αλλά να απολαμβάνει φρέσκο, νόστιμο φαγητό, θρεπτικά συστατικά, κ.λπ.- πιθανόν σε συνδυασμό με άλλα πράγματα. Το μαγείρεμα και το φαγητό μαζί κάνουν τη διατροφή πολύ περισσότερο απολαυστική.  

Το Πανεπιστήμιο του Harvard έχει δημοσιεύσει ένα απλό πρότυπο που βοηθάει στην παρασκευή υγιεινότερων γευμάτων:

Copyright © 2011, Harvard University. Για περισσότερες πληροφορίες που αφορούν στο Ολοκληρωμένο Πιάτο Υγιεινής Διατροφής, παρακαλούμε δείτε: τον Διατροφικό Πόρο, Τμήμα Διατροφής, της Σχολής Δημόσια Υγείας του  Harvard T.H. Chan, www.thenutritionsource.org, και τις Δημοσιεύσεις Υγείας του Harvard, www.health.harvard.edu.

Τα φρούτα και τα λαχανικά θα πρέπει να αποτελούν τη μισή ποσότητα στο πιάτο σας, μετά ακολουθούν τα δημητριακά ολικής άλεσης και οι πρωτεΐνες, και με μέτρο, τα υγιεινά φυτικά λάδια. Επιπλέον, μην ξεχνάτε να πίνετε αρκετό νερό, τσάι ή λίγο καφέ και να παραμένετε δραστήριοι.   

Ακούγονται όλα αυτά σαφή και λογικά; Μα είναι πράγματι! Το μόνο που μένει, είναι να πείσουμε τους εαυτούς μας να επιμείνουμε σε αυτά λίγο περισσότερο. Δεν θα πρέπει να πασχίζουμε για την τελειότητα, η ζωή θα πρέπει να είναι διασκεδαστική και οι μικρές «αμαρτίες» απλώς αποτελούν μέρος της. Αυτό που μετράει είναι η εξισορρόπηση των πραγμάτων.

Υγεία – σημαντική για τον καθέναν ξεχωριστά αλλά και για το σύνολο της κοινωνίας

Ένα παράδειγμα καλής πρακτικής από την Ιταλία: Διαδικτυακή Πύλη Υγιεινού Τρόπου Ζωής

Tο Ιταλικό Υπουργείο Υγείας παρέχει μια ψηφιακή συλλογή πρακτικών συμβουλών  καλής υγείας, και εγχειριδίων για διάφορα θέματα, που ονομάζεται η Διαδικτυακή Πύλη Υγιεινού Τρόπου Ζωής. Σε αυτή, οι χρήστες βρίσκουν χρήσιμο υλικό για θέματα που σχετίζονται με την υγεία, για το πως να διαχειρίζεται κανείς καθημερινές καταστάσεις, για τον αθλητισμό, θέματα διατροφής κ.λπ.

Αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο, καθώς οι ενήλικες μπορούν να βρίσκουν απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα και πολλές, απλά παρουσιασμένες, πληροφορίες σε διάφορα καθημερινά θέματα.

Για περισσότερες πληροφορίες:
https://www.salute.gov.it/portale/documentazione/p6_2_5.jsp?lingua=italiano&dataa=2021/12/31&datada=2015/01/01

Παρόμοια εργαλεία πιθανόν να υπάρχουν επίσης και στις χώρες σας, από κρατικούς φορείς ή από ασφαλιστικές υγείας. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής δεν είναι σημαντικός αποκλειστικά για εσάς, αλλά αφορά και το κοινό συμφέρον. Το κόστος για την περίθαλψη είναι υπέρογκο, ειδικότερα σε μια κοινωνία  που γερνάει. Αυτός είναι και ο λόγος που υπάρχουν τόσες πολλές συναρπαστικές πρωτοβουλίες, οδηγοί, και πολύ συχνά δωρεάν σειρές μαθημάτων. Γιατί να μην χρησιμοποιηθούν;

3. Έχετε τον νου σας στην πρόληψη και φροντίστε τους εαυτούς σας όταν αρρωσταίνετε:

Τα προνόμια και τα προγράμματα υγείας που παρέχονται από τις κυβερνήσεις ποικίλουν από χώρα σε χώρα, επομένως ο σχεδιασμός θα πρέπει να ξεκινά από την συλλογή γενικών πληροφοριών:   

• Τι είδους προληπτικά τσεκάπ καλύπτονται από την ασφάλεια υγείας σας;
• Υπάρχουν συστάσεις για εμβολιασμούς για την ηλικιακή σας ομάδα, κ.λπ.;
• Υπάρχουν κάποια μεμονωμένα θέματα υγείας που σας απασχολούν, όπως είναι κάποιες ήδη υπάρχουσες παθήσεις και κληρονομικές ασθένειες στην οικογένεια;
• Ποια είναι τα μέτρα προστασίας της υγείας σας που προτίθεστε να λάβετε;

Μιλήστε με τον γιατρό σας, για να συζητήστε το σχεδιασμό προστασίας της υγείας σας και να αναπτύξετε μια στρατηγική.

Και αν όντως αρρωστήσετε, δώστε στον εαυτό σας χρόνο να χαλαρώσει και να αναρρώσει. Επισκεφτείτε το γιατρό, πάρτε πληροφορίες σχετικά με την ασθένειά σας, επιμείνετε στην φαρμακευτική αγωγή, αναζητήστε και δεχθείτε βοήθεια και επίσης λάβετε σημαντικές αποφάσεις στην περίπτωση που έχετε κάποια σοβαρή πάθηση. Επιθυμείτε την πλέον επιθετική περίθαλψη έως το τέλος, ή προτιμάτε περίθαλψη στο σπίτι και εντολή μη-αναζωογόνησης;

Τι είναι οι προκαταρκτικές αποφάσεις;

Οι προκαταρκτικές αποφάσεις, που συχνά αποκαλούνται ζωντανές διαθήκες, σας επιτρέπουν να εκφράσετε τις επιθυμίες σας,  το να αρνηθείτε ιατρική θεραπεία στο μέλλον ακόμα και αν αυτό οδηγήσει σε θάνατο. Είναι νομικά δεσμευτικές και χρησιμοποιούνται σε περίπτωση που δεν θα μπορείτε πλέον να λαμβάνετε αποφάσεις ή να τις επικοινωνείτε οι ίδιοι.

Σε πολλές χώρες υπάρχουν τέτοιου είδους διαθέσιμα πρότυπα. Προτείνεται να ελέγξετε ιστότοπους των Υγειονομικών Αρχών της χώρας σας ή να ρωτήσετε τον γιατρό σας. Βεβαιωθείτε ότι οι επιθυμίες σας είναι γνωστές στην οικογένειά σας και στους επαγγελματίες υγείας που σας κουράρουν.

Οι προκαταρκτικές αποφάσεις αφορούν σε θέματα όπως η κλινικά υποβοηθούμενη διατροφή και ενυδάτωση, η τεχνητή ή μηχανική αναπνευστική υποστήριξη και τα αντιβιοτικά, καθώς επίσης και η ανάνηψη. 

Το να σκέφτεται κανείς αυτά τα ερωτήματα είναι δύσκολο, αλλά απαλλάσσει εσάς και τους αγαπημένους σας από πολλά προβλήματα και αγωνίες, όταν τέτοιου είδους αποφάσεις επιβάλλονται.

Πηγές & περαιτέρω αναγνωστικές παραπομπές

Ίδρυμα Ψυχικής Υγείας. Πως να διαχειρίζεται κανείς και να μειώνει το άγχος. 2 Νοε. 2016, https://www.mentalhealth.org.uk/publications/how-manage-and-reduce-stress.

Το μαζί Μετράει. Ένας οδηγός για Ενήλικες προς Έναν Δραστήριο, Υγιεινό Τρόπο Ζωής. Εθνικό Ίδρυμα Οστεοπόρωσης,  https://cdn.nof.org/wp-content/uploads/2016/04/Adult-Guide-to-an-Active-Healthy-Lifestyle.pdf.

Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.  12 συμβουλές για το πως να είναι κανείς υγιής,  https://www.who.int/healthpromotion/conferences/9gchp/infographic_health_promotion_12_tips.jpg?ua=1

—. «Υγιεινή Διατροφή», https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/healthy-diet