Είμαστε όλοι μας κοινωνικά όντα, από την απαρχή της ανθρωπότητας έχουμε ζήσει όλοι μαζί, έχουμε κυνηγήσει και μοιραστεί ιστορίες με τις φυλές μας. Το να αισθανόμαστε κοινωνικά συνδεδεμένοι είναι σημαντικότερο από ποτέ άλλοτε, ειδικά σήμερα, που οι ζωές μας έχουν αλλάξει, έχουν ταχύτερους ρυθμούς, αλλάζουμε τόπο διαμονής πιο συχνά, και  το περιβάλλον και οι σχέσεις που διαμορφώνουμε αλλάζουν με μεγαλύτερη συχνότητα από ότι συνέβαινε σε προηγούμενες γενιές.  Η αξιολόγηση 148 μελετών (308.849 συμμετέχοντες) έδειξε ότι τα άτομα που διατηρούν ισχυρότερες κοινωνικές σχέσεις παρουσίασαν ποσοστό 50% αυξημένης πιθανότητας επιβίωσης – ένα ισχυρό επιχείρημα προς το να ρίξουμε μια πιο επισταμένη ματιά στις κοινωνικές μας επαφές, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η κοινωνική ανταλλαγή είναι διασκεδαστική και σημαντική για την ποιότητας ζωής, σωστά;

Υπάρχουν τέσσερις διαφορετικές κατηγορίες κοινωνικών σχέσεων:

1. Σύντροφος & Οικογένεια
2. Φίλοι
3. Συνάδελφοι / εργασιακή ζωή
4. Γείτονες/ Γνώριμοι

• Ρίξτε μια ματιά στις σχέσεις σας και φανταστείτε πως θα μετουσιωθούν σε μερικά χρόνια από τώρα, με τις αλλαγές που θα φέρει το πέρασμα το χρόνου. Αυτή την στιγμή πιθανόν να ξοδεύετε περισσότερο χρόνο με τους συνάδελφους σας από την δουλειά απ’ ότι με κάποια από τα μέλη της οικογένειάς σας, αλλά πως θα είναι τα πράγματα όταν θα συνταξιοδοτηθείτε; Η εργασιακή σχέση θα μετατραπεί σε φιλία, ή θα λήξει με τον τερματισμό της εργασιακής σας ζωής και την απουσία κοινών θεμάτων;
• Αξιολογείστε πόσο σημαντικές είναι οι κατηγορίες αυτές για εσάς, και ποιες προσπάθειες προτίθεστε να κάνετε προκειμένου να τις διατηρήσετε.
• Ποια δίκτυα πιθανόν να γίνουν σημαντικά; Ποια από αυτά θα θέλατε να διατηρήσετε ή να ισχυροποιήσετε, και πως μπορείτε να το επιτύχετε αυτό; Για παράδειγμα, πιθανόν να λάβετε υπόψη σας να αλλάξετε τόπο διαμονής, για να βρεθείτε πλησιέστερα σε παιδιά ή εγγόνια. Αυτό πάλι, απαιτεί καινούριες προσπάθειες για την διατήρηση των φιλικών σχέσεων στο παλιό μέρος διαμονής ή τη δημιουργία νέων.
• Αναλογιστείτε πως θα αναπτύξετε νέες σχέσεις! Οι γνωριμίες με καινούρια άτομα θα σας κρατήσουν δραστήριους και θα σας παρέχουν νέα δεδομένα. Το να κάνετε επαφές κάποιες φορές δεν είναι και τόσο εύκολο.  Μπορεί να λειτουργήσει καλά μέσω κοινών ενδιαφερόντων και χόμπι. Παρακολουθείστε μια σειρά μαθημάτων ή οργανωμένες συναντήσεις με άτομα που μοιράζεστε τις ίδιες αντιλήψεις, που  μπορεί να είναι οτιδήποτε, από  συμμετοχικά αθλήματα ή μαγειρική έως ζωγραφική ή η εκμάθηση μιας ξένης γλώσσας. Μια επιπλέον επιλογή είναι ο εθελοντισμός.

Οι περιστάσεις της ζωής αλλάζουν, ειδικά με μια σοβαρή ασθένεια – δεν έχει σημασία εάν επηρεάζεστε προσωπικά ή πιθανόν ο σύντροφός σας και αναλαμβάνετε την φροντίδα του/της – ή με άλλα περιστατικά που σας βγάζουν από την πορεία σας. Ακριβώς εδώ είναι που μετρούν οι κοινωνικοί δεσμοί. Εδώ, απαιτείται επίσης μια κάποια προνοητικότητα, η προσέγγιση ατόμων, η αναζήτηση συνδιαλλαγής και η αποδοχή βοήθειας όταν τη χρειάζεστε.  

Η κοινωνική απομόνωση επιφέρει σοβαρές επιπλοκές στην πνευματική και σωματική υγεία και δεν είναι απαραίτητα το πλήθος των επαφών που μετρά για να (μην) αισθάνεται κανείς μόνος/-η ή απομονωμένος/-η. Ποτέ δεν είναι αργά για να συνδεθεί κανείς με καινούρια άτομα, και υπάρχουν διαθέσιμες υπηρεσίες υποστήριξης ως προς  αυτό.  

Νέες επαφές μπορούν να προκύψουν οποιαδήποτε στιγμή

Ένα παράδειγμα καλής πρακτικής από την Κύπρο:  “Μια ευχάριστη συντροφιά”

Για να προωθήσει την ενεργό γήρανση, την υγεία και την πνευματική εγρήγορση των πολιτών τρίτης ηλικίας, ο Δήμος Λευκωσίας και οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Πρόνοιας του Υπουργείου Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικής Ασφάλισης συνεργάζονται στο πρόγραμμα «Μια ευχάριστη Συντροφιά». Το πρόγραμμα αυτό στοχεύει στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών ως προς την καλυτέρευση της ποιότητας ζωής των ατόμων που εξυπηρετεί, ενώ παράλληλα τα διευκολύνει να διατηρήσουν την ανεξαρτησία τους. Το πρόγραμμα είναι ανοιχτό σε κατοίκους του Δήμου Λευκωσίας που έχουν φτάσει στην ηλικία των 65 ετών και είναι αυτοεξυπηρετούμενοι. Υπάρχει μια ευρεία γκάμα προσφερόμενων παροχών όπως μαθήματα  μουσικής, τέχνης και χειροτεχνίας, εργαστήριο κομμωτικής, συνεδρίες πληροφορικής, θρησκευτικές συζητήσεις, μαθήματα  Agua Aerobic στην Δημοτική Πισίνα κατά την διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, μαθήματα Γιόγκα, αρκετές εκδρομές… και η επιλογή καθημερινής επικοινωνίας με έναν/μια  κοινωνικό λειτουργό, υπεύθυνο για την λειτουργία του προγράμματος, για να παρέχει ψυχολογική υποστήριξη,  συναισθηματική ενδυνάμωση και επίσης καθοδήγηση στην επίλυση προβλημάτων της καθημερινότητας.

Περισσότερες πληροφορίες: https://www.nicosia.org.cy/el-GR/municipality/multipurpose-centre/elderly-people/

Οι προσφερόμενες παροχές, σαν αυτές του Δήμου Λευκωσίας, διατίθενται σε πολλά μέρη. Εάν είστε μόνοι/-ες τότε δοκιμάστε τες, γιατί υπάρχουν αρκετοί/-ες που αισθάνονται το ίδιο και όλοι/-ες μαζί είστε δυνατότεροι/-ες.

Πηγές & περαιτέρω αναγνωστικές παραπομπές

Holt-Lunstad, Julianne; Layton, J. Bradley; Smith, Timothy. Κοινωνικές Σχέσεις και Κίνδυνος Θνησιμότητας: Μια Μετά-αναλυτική Αξιολόγηση. https://journals.plos.org/plosmedicine/article?id=10.1371/journal.pmed.1000316